بایگانی ماه نوامبر, 2019

لوزالمعده

لوزالمعده، پانکراس یا خوش گوشت غده‌ای پهن و دراز است که در قسمت فوقانی شکم، پشت معده قرار گرفته و تا نزدیک طحال ادامه دارد. وزن پانکراس در انسان بالغ سالم در حدود صد گرم است.

لوزالمعده شامل دو غده می‌باشد:

• غده درون ریز: غده‌ای که ترشحات آن با نام هورمون وارد جریان خون می‌شوند. سلول‌های جزیره‌ای که جزایر لانگرهانس نامیده می‌شوند وظیفه تولید و آزاد سازی هورمون‌ها را بر عهده دارند. مهمترین هورمون لوزالمعده، انسولین است که وظیفه اصلی آن تحریک واکنش‌های آنابولیک بر روی کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک می‌باشد. همچنین انسولین یک ماده شیمیایی است که اجازه می‌دهد قند وارد سلول‌های بدن شده و تولید انرژی کند.
• غده برون ریز: مجرای لوزالمعده اغلب با اتصال به مجرای صفراوی از طریق مجرای مشترک صفرا، مایع صفرا و شیره لوزالمعده را به درون قسمت ابتدایی روده باریک که دوازدهه نامیده می‌شود، تخلیه می‌کند. آنزیم‌های این بخش به تجزیه شیمیایی غذا و فرآیند هضم کمک می‌کنند. اگر این آنزیم‌ها به جای دوازدهه، در داخل بافت لوزالمعده فعال شوند، شروع به تجزیه و از بین بردن بافت خود لوزالمعده می‌نمایند که این پدیده پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده نامیده می‌شود.

وظایف لوزالمعده:

وظایف اصلی لوزالمعده عبارتند از:

1. تولید انسولین، گلوکاگون و هورمون‌ها
   یکی از شناخته شده ترین اثرات انسولین، کاهش غلظت گلوکز در خون می‌باشد. به این ترتیب سطح قند خون کاهش یافته و سلول‌های بدن از گلوکز برای تولید انرژی استفاده می‌کنند. در صورتی که لوزالمعده انسولین کافی تولید نکند دیابت نوع یک ایجاد می‌شود.       بر خلاف انسولین، گلوکاگون سطح قند خون را افزایش می‌دهد در نتیجه ترکیب انسولین و گلوکاگون باعث حفظ تعادل سطح قند در خون می‌شود.
2. هضم پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها در روده دومین وظیفه لوزالمعده، ترشح و آزادسازی مایعات گوارشی است. به عبارتی پس از ورود غذا به معده آنزیم‌های گوارشی که به نام ترشحات پانکراس نیز شناخته می‌شوند، از طریق چندین مجاری کوچک ابتدا به مجرای اصلی لوزالمعده و سپس به مجرای صفراوی می‌ریزند. پس از آن مجرای صفراوی، ترشحات را به کلیه برده تا در آنجا با صفرا ترکیب شده و به هضم غذا کمک کنند.

دیابت بیماری خاموش

سرشماری انجام شده در سال 1397 نشان داد که قریب به پنج میلیون نفر در ایران مبتلا به دیابت می‌باشند. همچنین در حدود دو میلیون نفر نیز در حالی که مبتلا به این بیماری هستند از بیماری خود اطلاع ندارند.

دیابت بیماری مزمنی است که بر روی چگونگی تولید و استفاده از انسولین در بدن اثر می‌گذارد. در صورتی که سلول‌های بدن در مقابل انسولین مقاومت نشان دهند یا بدن به میزان کافی انسولین تولید نکند، فرد به بیماری دیابت مبتلا خواهد شد.

معمولا افراد مبتلا به دیابت آثار فیزیکی مشاهده نخواهند کرد مگر قند خونشان به بیش از دو برابر میزان نرمال برسد. در این حالت حتی در کسانی که مبتلا به بیماری دیابت نمی‌باشند نیز علائم این بیماری ظاهر می‌شود.

تفاوت دیابت نوع یک و نوع دو

بسیاری از سردرگمی‌ها در مورد بیماری دیابت ناشی از این واقعیت است که دو نوع اصلی دیابت وجود دارد و هنوز بسیاری از مردم تفاوت میان این دو نوع را نمی‌دانند. دکتر گری شینر، متخصص دیابت در پنسیلوانیا می‌گوید: مقایسه دیابت نوع یک و نوع دو مانند مقایسه سیب با تراکتور است. تنها نقطه مشترک آنها عدم توانایی در کنترل قند خون است.

از جمله مهمترین تفاوت این دو نوع عبارتند از:

1. در نوع یک این بیماری بدن فرد به هیچ وجه انسولین تولید نمی‌کند به همین علت نوع یک بیماری دیابت، یک بیماری خودایمنی است به نحوی که به سیستم ایمنی بدن حمله کرده و سلول‌های سازنده انسولین در لوزالمعده را از بین می‌برد. هنوز هیچ کس به طور دقیق نمی‌داند چه چیزی موجب این پدیده می‌شود اما به احتمال زیاد نقش ژنتیک می‌باشد. در دیابت نوع دو بدن فرد انسولین می‌سازد اما یا مقدار آن کافی نیست و یا استفاده از آنچه می‌سازد مشکل است. چاقی به ویژه در ناحیه اطراف شکم، کم تحرکی و پیشینه خانوادگی خطر ابتلا به این نوع دیابت را افزایش خواهند داد.
2. دریافت انسولین برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک ضروری است اما برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو درمان‌های متفاوتی از جمله رژیم غذایی، ورزش و … وجود دارد. در صورتی که این تلاش‌ها موثر نباشند و بیماری بدتر شود فرد به سراغ تزریق انسولین می‌رود.
3. افت قند خون یا هیپوگلیسمی در دیابت نوع یک بسیار شایع‌تر است.
4. مبتلایان به دیابت نوع دو باید بیشتر از مبتلایان به دیابت نوع یک در خوردن شیرینی‌جات دقت کنند. زیرا مبتلایان به دیابت نوع یک به دلیل مصرف انسولین، می‌توانند مواد شیرین مصرف کنند مشروط بر آنکه میزان مصرف آنها با دوز انسولین مطابقت داشته باشد در نتیجه به سادگی انسولین بیشتری برای مبارزه با یورش قند مصرف می‌کنند اما مبتلایان به دیابت نوع دو به دلیل اینکه اغلب از انسولین استفاده نمی‌کنند، به راحتی نمی‌توانند قندی را که مصرف کرده‌اند بی‌اثر کنند.
5. دیابت نوع یک معمولا در کودکان تشخیص داده می‌شود ولی دیابت نوع دو بعدا به وجود می‌آید. البته این احتمال وجود دارد که یک بزرگسال نیز به دیابت نوع یک مبتلا شود اما ابتلا به آن در کودکان بسیار شایع‌تر است. به همین علت به دیابت نوجوانی نیز معروف است.

فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت

• ژنتیک و سابقه خانوادگی.
• بیماری پانکراس.
• عفونت‌ها به خصوص عفونت‌های ویروسی.
• چاقی و اضافه وزن.
• نداشتن تحرک کافی.
• فشار خون بالا.
• سن بالا.
• بیماری‌های پلی‌کیستیک تخمدان.
• بالا بودن سطح چربی خون(GT)
• پایین بودن کلسترول خوب(HDL)